علم روانشناسي چيست؟ اين سؤال براي بسياري از ما پيش مي‌آيد كه واقعاً روان‌شناسي چطور علمي است؟ آيا روان‌شناسان با ديدن چهره و رفتار ما مي‌توانند به درون شخصيت‌مان آگاهي پيدا كنند؟ يا اصلاً رفتن پيش يك مشاور مي‌تواند چه فايده‌اي براي ما داشته باشد؟ اين سؤالات و بسياري از سؤالات ديگر مانند اين در ذهن همه ما وجود دارد. البته تعجبي هم ندارد. روان‌شناسي نسبت به ساير علوم، دانش جواني است؛ كه تنها 150 سال از عمر آن مي‌گذرد. به همين خاطر هنوز هم بسياري از مردم با  آن آشنايي چنداني ندارند. باتوجه‌به آنچه گفته شد در اين مطلب سعي مي‌كنيم تا راجع به روان‌شناسي و زمينه‌هاي مختلف آن كمي بيشتر صحبت كنيم.

منبع : علم روانشناسي چيست ؟

علم روانشناسي چيست ؟

در يك تعريف ساده روانشناسي را علم مطالعه رفتار و فرايندهاي رواني مي‌نامند. به اين معنا كه تمامي رفتارهاي قابل‌مشاهده و همين‌طور آنچه در ذهن انسان مي‌گذرد را بررسي مي‌كند. بررسي رفتار انسان‌ها مي‌تواند اطلاعات بسياري از آن‌ها به ما بدهد. براي مثال وقتي مي‌بينيم يك نفر در شلوغي‌ها خيلي زود كلافه مي‌شود مي‌توانيم فرض كنيم كه او سطح تحريك‌پذيري پاييني دارد. يا زماني كه يك نفر از بودن در جمع كناره‌گيري مي‌كند مي‌توانيم پيش‌بيني كنيم كه او درگير مشكلاتي مانند اضطراب اجتماعي يا افسردگي است.

بررسي رفتار به‌تنهايي فقط تا همين‌جا به ما كمك مي‌كند. ما با بررسي رفتار تنها نمي‌توانيم متوجه اين موضوع بشويم كه آيا فرض‌هايمان درست هستند يا خير؛ يا دليل اصلي يك رفتار چيست. به همين خاطر در روان‌شناسي علاوه بر رفتار فرايندهاي رواني نيز مورد بررسي قرار مي‌گيرد. فرايندهاي رواني شامل افكار، باورها، احساسات و هر آن چيزي است كه ما نمي‌توانيم به‌صورت آشكار ببينيم. اين بخش را بيشتر اوقات مي‌توانيم از زبان خود شخص بشنويم. پي‌بردن به اين بخش به ما كمك مي‌كند تا تصوير دقيق‌تري از فرد داشته باشيم. براي مثال اگر خود شخص به ما بگويد كه با ديگران صحبت نمي‌كند زيرا از روابط اجتماعي خجالت مي‌كشد با احتمال بيشتري بحث اضطراب اجتماعي را مطرح مي‌كنيم.

تاريخچه علم روانشناسي

اگر بخواهيم به دنبال تاريخچه علم روانشناسي بگرديم مي‌توانيم آن را به زمان آغاز فلسفه و از زماني كه راجع به انسان صحبت مي‌شده است ربط بدهيم. بااين‌حال علم روانشناسي با كارهاي ويلهلم وونت، در كمتر از 200 سال پيش به طور رسمي شروع شد. اما شروع روان‌شناسي با آنچه امروزه مي‌بينيم بسيار متفاوت بوده است. در ابتدا روان‌شناسان مسائلي مانند احساس، توجه و حافظه انسان را بررسي مي‌كردند.

پس از مدتي آن‌ها به بررسي رفتار انسان و همين‌طور راه‌هايي كه براي تغيير و دست‌كاري رفتار وجود داشت علاقه‌مند شدند. اين بخش از روان‌شناسي كه به آن روان‌شناسي رفتارگرا گفته مي‌شود هنوز هم ادامه دارد و تأثير بسياري به‌خصوص در تربيت كودكان گذاشته است. اما با گذشت زمان روان‌شناسان متوجه شدند كه رفتارها به‌خودي‌خود اتفاق نمي‌افتد. بلكه يك نيروي پنهان در درون هر انسان رفتارها را تحت كنترل خودش دارد. از اينجا بود كه بررسي ذهن و موضوعاتي مثل انگيزه در روان‌شناسي مطرح شدند. از آن زمان تابه‌حال علم روانشناسي پيشرفت‌هاي بسياري داشته است و به شاخه‌هاي بسياري نيز تقسيم شده است.

شاخه‌هاي مختلف علم روانشناسي

روان‌شناسي باليني

معروف‌ترين بخش روان‌شناسي در ميان مردم روان‌شناسي باليني است. اين بخش از روان‌شناسي با بيماري‌هاي رواني سروكار دارد. در حقيقت روان‌شناسان در اين قسمت به دنبال شناسايي نشانه‌ها و تشخيص گذاري، علت‌يابي و همين‌طور راه‌هايي براي درمان بيماري‌هاي رواني هستند.

علم روانشناسي زيستي

همان‌طور كه از نام اين روش پيداست سعي مي‌كند تا روان‌شناسي را از ديدگاه زيستي مورد بررسي قرار بدهد. در حقيقت دانشمندان اين قسمت تلاش مي‌كنند تا بفهمند چه تغييراتي در جسم و به‌خصوص مغز باعث به‌وجودآمدن مشكلات رواني مي‌شود.

روان‌شناسي كودك و نوجوان

يكي ديگر از بخش‌هاي روان‌شناسي كه بسيار مورداستفاده قرار مي‌گيرد روان‌شناسي كودك و نوجوان است. روان‌شناسان در اين قسمت نيازهاي روحي و رشدي كودكان و نوجوانان را مورد بررسي قرار مي‌دهند. به همين خاطر است كه هميشه به پدر و مادرها توصيه مي‌شود در تربيت فرزندشان از يك مشاور كمك بگيرند. مشاورين به‌خوبي از آنچه در اين دوره سني بايد موردتوجه قرار بگيرد آگاهي دارند و مي‌توانند به تربيت كودك كمك كنند.

علم روانشناسي تربيتي

روان‌شناسي تربيتي رابطه نزديكي با روان‌شناسي كودك دارد. اين شاخه از روان‌شناسي نيز نيازهاي كودكان را بررسي مي‌كند؛ اما تفاوت آن اين است كه بيشتر اين نيازها را در زمينه تحصيل و روش‌هاي آموزش‌دادن به كودكان موردتوجه قرار مي‌دهد.

روان‌شناسي كودكان استثنايي

كودكان استثنايي به گروهي از كودكان گفته مي‌شود كه داراي معلوليت يا بيماري خاصي هستند. اين كودكان نيازهاي خاص و همين‌طور روش‌هاي آموزشي خاصي دارند كه متفاوت از ساير كودكان است. به همين خاطر در يك شاخه جدا از روان‌شناسي راجع به آن‌ها صحبت مي‌شود.

روان‌شناسي اجتماعي

روان‌شناسي اجتماعي را مي‌توان پلي بين روان‌شناسي و علوم اجتماعي دانست. در اين شاخه از روان‌شناسي رفتار مردم در اجتماع، دلايل آن و همين‌طور آسيب‌هاي اجتماعي مورد بررسي قرار مي‌گيرند. در حقيقت در اين علم سعي مي‌شود تا به مسائل اجتماعي از بعد رواني و ذهني آن توجه بشود.

روان‌شناسي جنايي

روان‌شناسي جنايي را مي‌توان يكي از شاخه‌هاي هيجان‌انگيز اين علم دانست. روان‌شناسان جنايي معمولاً در دادگاه‌ها و ادارات آگاهي كار مي‌كنند. آن‌ها وظيفه دارند راجع به سلامت روان مجرمين و دلايلي كه باعث بروز جرم شده است نظر بدهند.

روان‌شناسي صنعتي

در روان‌شناسي صنعتي همان‌طور كه از نام آن پيداست تلاش مي‌شود تا براي پيشرفت صنعت و درآمد بالاتر و همين‌طور افزايش بهره‌وري كاركنان راه‌هايي پيدا كرد. يكي ديگر از زمينه‌هايي كه روان‌شناسان صنعتي در آن فعاليت مي‌كنند اين است كه در زمان استخدام تلاش مي‌كنند تا با بررسي شخصيت افراد آن‌ها را در بهترين مشاغلي كه با شخصيت‌شان تناسب دارد قرار بدهند.

اهميت علم روانشناسي

درمان بيماري‌ها

يكي از مهم‌ترين و قديمي‌ترين كاربردهاي روان‌شناسي درمان بيماري‌ها است. بيماري‌ها مي‌توانند آسيب و مشكلات بسياري را براي خود فرد و همين‌طور اطرافيان وي به وجود بياورند. اين در حالي است كه توجه به درمان آن‌ها مي‌تواند به بيمار كمك كند تا زندگي سالمي داشته باشد. به همين خاطر مي‌توان گفت يكي از مهم‌ترين وظايف روان‌شناسي باليني اين است كه به فرد كمك كند تا از شرايط منفي بيماري خارج شود.

كمك به بهبود وضعيت زندگي

كار روان‌شناسي با خارج‌شدن از وضعيت بيماري تمام نمي‌شود. در بسياري از مواقع روان‌شناسان تلاش مي‌كنند تا سطح زندگي شما را از آنچه هست بهتر كنند. بسياري از ما در زندگي با مشكلاتي مواجه مي‌شويم كه اگر كمي بيشتر مهارت داشتيم هرگز درگير آن‌ها نمي‌شديم. به همين خاطر آموزش مهارت‌هايي براي بهتر كردن زندگي يكي از مهم‌ترين وظايف روان‌شناسان است.

كمك به تربيت فرزندان

يكي از مهم‌ترين وظايفي كه هر پدر و مادري برعهده دارند اين است كه فرزندشان را درست تربيت كنند. نحوه تربيت كودك تأثير بسياري روي شخصيت او حتي تا بزرگسالي خواهد داشت. به همين خاطر بسيار مهم است كه اين تربيت با اصول درستي اتفاق بيفتد. در غير اين‌صورت فرزند شما درگير مشكلاتي مي‌شود كه احتمالاً در آينده نيز او را رها نخواهند كرد. يكي از دلايل اهميت روان‌شناسي و همان‌طور كه گفتيم روان‌شناسي كودك و نوجوان اين است كه به شما كمك مي‌كند تا راه صحيح را براي تربيت فرزندتان پيدا كنيد.

برنامه‌ريزي‌هاي اجتماعي

روان‌شناسي هميشه هم قرار نيست در سطح فردي به درد بخورد. همان‌طور كه گفتيم يكي از شاخه‌هاي روان‌شناسي، روان‌شناسي اجتماعي است. در اين قسمت تلاش مي‌شود تا برنامه‌هايي براي بهبود شرايط جامعه ريخته شود. در حقيقت اين روان‌شناسان مشاورين دولت هستند و در برنامه‌ريزي‌هاي كلان اجتماعي به آن‌ها كمك مي‌كنند؛ تا برنامه‌ها به‌گونه‌اي باشد كه سلامت روان مردم تأمين گردد.

رويكردهاي موجود در علم روانشناسي

در روان‌شناسي رويكردهاي مختلفي وجود دارد. احتمالاً شما هم نام‌هايي مثل روانكاوي يا درمان شناختي را شنيده‌ايد. هركدام از اين رويكردها براي خود اصول و قوانيني دارند. آشنايي با اين اصول به شما كمك مي‌كند تا با دقت بيشتري بتوانيد رويكرد مناسب براي خودتان را انتخاب كنيد. معروف‌ترين رويكردها در روان‌شناسي عبارتند از:

روانكاوي يا روان تحليل گري

بسياري از ما اسم اين روش را شنيده‌ايم؛ يا حتي آن را مساوي با روان‌شناسي مي‌دانيم. روانكاوي نام رويكردي است كه فرويد و شاگردان او ايجاد كردند. آن‌ها معتقدند كه بخشي از ذهن به نام ناهشيار كنترل بخش‌هاي مهمي از رفتار ما را برعهده دارد. در حقيقت آن‌ها دليل تمامي مشكلات و بيماري‌هاي روحي را مسائلي مي‌دانند كه در ناهشيار فرد اتفاق مي‌افتد. علاوه بر ناهشيار، خاطرات كودكي فرد نيز اهميت بسياري دارند. تا جايي كه مي‌توان گفت ماهيت ذهن ناهشيار را خاطرات كودكي تشكيل مي‌دهد. روش درمان در روانكاوي نيز اين است كه به بيمار كمك مي‌شود تا از ماهيت ناهشيار خود و همين‌طور خاطرات كودكي كه باعث مشكلات او هستند آگاه شود. از نظر آن‌ها زماني كه فرد به آگاهي راجع به دليل رفتارهايش مي‌رسد مشكلات برطرف خواهند شد. براي آشنايي بيشتر با روانكاوي كليك كنيد.

رفتارگرايي

رفتارگرايان به طور مستقيم رفتارهاي شما را مورد بررسي قرار مي‌دهند. آن‌ها به هيچ‌چيز به جز رفتار آشكار كاري ندارند. تلاش مي‌كنند تا از طريق تغيير رفتار مشكلات را برطرف كنند. براي مثال آن‌ها با دست‌كاري اتفاقاتي كه درست پيش يا پس از يك اتفاق رخ مي‌دهد آن را كنترل مي‌كنند. كودكي را در نظر بگيريد كه با پرخاش با دوستان خود رفتار مي‌كند. اينكه پس از رفتار پرخاشگرانه چه پيامدي در انتظار كودك باشد تأثير بسياري روي ادامه رفتار وي خواهد گذاشت.

رويكردهاي شناختي

رويكرد شناختي ادامه‌اي از رفتارگرايي است؛ با اين تفاوت كه آن‌ها معتقدند براي درمان يك نفر علاوه بر رفتار بايد به شناخت و باورهاي او نيز توجه داشته باشيم. در اين روش تلاش مي‌شود تا باورهاي منفي فرد پيدا بشوند و براي برطرف‌كردن آن‌ها برنامه‌ريزي مي‌شود.

تفاوت علم روانشناسي با روان‌پزشكي و مشاوره

روان‌شناس، مشاور و روانپزشك سه اصطلاحي هستند كه بسيار مورداستفاده قرار مي‌گيرند. گاهي اوقات هم به اين خاطر كه فرق آنها را نمي‌دانيم ممكن است آنها را به‌جاي يكديگر استفاده كنيم. اما بين اين سه شغل تفاوت‌هاي بسياري وجود دارد. روانپزشكان كساني هستند كه پس از پايان دوره پزشكي عمومي براي تخصص وارد دوره اعصاب و روان مي‌شوند. آن‌ها مانند متخصصين روان‌شناسي باليني راجع به بيماري‌هاي رواني و علل و راه‌هاي درمان آن اطلاعات به دست مي‌آورند. بااين‌حال بيشتر مطالبي كه مي‌خوانند راجع به اطلاعات زيست‌شناختي است. براي مثال آن‌ها در بررسي افسردگي بيشتر به دلايل زيست‌شناختي اين بيماري و همين‌طور درمان‌هاي زيستي يعني استفاده از داروها مي‌پردازند. اما يك روان‌شناس به دلايل فردي و اجتماعي افسردگي نيز توجه مي‌كند و درمان‌هايي به‌غيراز درمان دارويي را به كار مي‌برد.

مشاور كسي است كه در حيطه سلامت روان تلاش مي‌كند اما آن‌ها معمولاً با كساني كه درگير بيماري‌هاي رواني هستند كار نمي‌كنند. بلكه يك مشاور بيشتر با افرادي سروكار دارد كه در زندگي خود دچار يك مشكل شده‌اند يا به دنبال راه‌هايي براي بهتر كردن شرايط هستند.

براي دريافت مشاوره در زمينه مشاوره مي‌توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره تلفني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 تماس بگيريد.

سؤالات متداول

مراجعه به روان‌شناس چه اهميتي دارد؟

درمان بيماري‌هاي رواني يا تلاش براي داشتن زندگي بهتر، پيداكردن راهي براي تربيت صحيح فرزندان و همين‌طور روش‌هاي صحيح استخدام و استفاده از نيروها از جمله زمينه‌هايي هستند كه روان‌شناسان مي‌توانند در آن‌ها به شما كمك كنند.

بهترين روش درمان در روان‌شناسي چيست؟

بهترين روش درماني باتوجه‌به نوع مشكل شما، زماني كه براي درمان داريد و ساير شرايط توسط متخصص تعيين مي‌شود.

براي عضويت در اينستاگرام (ذهن نو) كليك كنيد

آخرين تحقيقات علمي روانشناسي

 ورود به صفحه

سوالي داريد؟ با ما تماس بگيريد

تماس با برترين مشاوران از طريق تلفن ثابت در سراسر كشور از 8 صبح الي 12 شب حتي ايام تعطيل

سراسر كشور :9099070354

جهت مشاوره تلفني با موبايل و رزرو وقت حضوري

 شماره تماس با موبايل : 02191002360

منبع : علم روانشناسي چيست ؟